Daj się dziecku pobrudzić!
Integracja sensoryczna zakłada wielokierunkowy rozwój dziecka poprzez aktywizację jego zmysłów w poznawaniu świata oraz samego siebie. Otwiera na nowe smaki, wrażenia dotykowe i węchowe. A ile przy tym wspaniałej zabawy!
Według twórczyni teorii integracji sensorycznej, J. Ayers – psychologa klinicznego Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, to „proces, dzięki któremu nasz mózg, otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów, dokonuje ich rozpoznania, segregowania i interpretacji oraz integruje je ze sobą i z wcześniejszymi doświadczeniami.” (www.integracjasensoryczna.pl).
Spektrum wrażliwości
Niejednokrotnie w swojej pracy zawodowej spotykamy dzieci, które mają trudności z nadwrażliwością na dźwięki, dotyk, zapach. Dzieci z wybiórczością pokarmową na sam widok szpinaku, buraków czy też konsystencji pokarmu reagują panicznie. Mamy również styczność z dziećmi, które nie lubią zabaw plastycznych, brudzących ręce. Unikają więc kontaktu z klejem czy plasteliną, a zabawy z użyciem masy solnej omijają szerokim łukiem. Istnieje też grupa dzieci, którym przeszkadza kropla wody na bluzce. Odczuwają silną potrzebę natychmiastowej zmiany garderoby. I grupa, u której nawet minimalna kropla sosu na ziemniakach wywołuje odruch wymiotny. W rozmowach z rodzicami dzieci słyszymy bezradne pytania: „Dlaczego tak się dzieje i co mamy z tym zrobić?”
|
|
Kontakt z rodzicami W jaki sposób rozmawiać z pełnymi obaw i lęku rodzicami? Pierwszy krok to przede wszystkim uspokojenie i wyjaśnienie specyfiki zaburzeń. Ważne, by unikać przesadnie naukowego nazewnictwa w bezpośrednim kontakcie, ale jednocześnie zachęcać rodzica do sięgnięcia po fachową wiedzę. Przygotujmy listę książek i artykułów, odeślijmy do eksperckich stron internetowych. Krok kolejny to zaproponowanie rodzicowi udania się do specjalisty, który na podstawie wywiadu i obserwacji winien postawić pisemną diagnozę oraz dać zalecenia do dalszej terapii, którą można realizować zarówno w domu, jak i w przedszkolu. Do najczęściej zalecanych przez terapeutów ćwiczeń w domowych warunkach należą zabawy z kulkami hydrożelowymi, przesypywanie grochu, fasoli, kukurydzy, praca z różnego rodzaju masami plastycznymi lub zabawkami sensorycznymi samodzielnie wykonanymi. |
|
Program wsparcia Wychodząc naprzeciw potrzebom dzieci i rodziców, stworzyłyśmy autorski program Daj się pobrudzić (autorki: Monika Heigelmann, Edyta Babicz i Agnieszka Jankowska). Do jego realizacji zaprosiłyśmy zainteresowane przedszkola z całej Polski. Nasza koncepcja arteterapeutyczna polega na integracji zmysłoplastyki, muzykoterapii oraz relaksacji. Celem działań jest zmniejszenie u dzieci nadwrażliwości dotykowej, stymulację ich motoryki małej, zachęcenie do próbowania nowych smaków, zainteresowanie otaczającym światem oraz rozwijanie kreatywności dzieci. Podstawą tych działań – w myśl zasady Konfucjusza: „pozwól mi zrobić, a zapamiętam” – jest aktywne uczestnictwo dziecka i dawanie mu poczucia sprawstwa. Szczególną uwagę zwracamy na dzieci, które negatywnie reagują na wszelkie sypkie i mokre produkty. Ważne jest, aby dziecka nie zmuszać ani nadmiernie nie zachęcać. Wystarczy być w jego bliskim towarzystwie i wspólnie bawić się produktami, opowiadając o nich. Przełamywanie oporów jest bowiem procesem długofalowym. Zwieńczeniem programu będzie „Sensoryczny Dzień Dziecka”, który odbędzie się w przedszkolnym ogrodzie. Zakładamy, że dzięki naszym działaniom dziecko o dużym stopniu wrażliwości sensorycznej będzie potrafiło czerpać radość z wykonanej pracy, udoskonali percepcję wszystkich zmysłów, lepiej zintegruje się z dziećmi z grupy przez wspólne działanie. |
Ważne, aby dziecka nie zmuszać |
Jak działamy?
Na co dzień korzystamy z bezpiecznych materiałów, np. mąka, woda, olej – po uprzednim ustaleniu ewentualnych alergii u dzieci Podczas realizacji zadań stosujemy różnorodne metody pracy, m.in.:
- samodzielnych doświadczeń
- objaśnień i instrukcji
- rozmów i zagadek
- obserwacja, pokazu i ekspozycji
- zabaw badawczych.
Zajęcia przeprowadzamy według ustalonego przez nas harmonogramu i autorskich scenariuszy, których uniwersalność pozwala dostosować je do predyspozycji oraz możliwości rozwojowych dzieci w wieku przedszkolnym.
Każde zajęcia kończą się ewaluacją, która dostarcza informacji zwrotnych o ich efektywności i tym samym pomaga w ewentualnej modyfikacji. Działania dokumentowane są poprzez fotorelacje przesyłane od współpracujących przedszkoli z terenu całej Polski i umieszczane na stronie internetowej przedszkola. Bardzo cenna jest też wymiana doświadczeń z nauczycielami biorącymi udział w programie oraz informacje od rodziców.
Drodzy rodzice i nauczyciele, nie reagujmy negatywnie na bieganie dzieci po kałużach, na zabawy w błocie, nie bójmy się plam od farby na ubraniach, bawmy się z dziećmi kolorami, fakturami, zapachami i smakami. Dajmy się dzieciom pobrudzić!
 |
Monika Heigelmann |
Bibliografia
Maria Borkowska, Integracja sensoryczna w rozwoju dziecka, Gdańsk, 2017.
Biel Lindsey, Integracja sensoryczna. Skuteczne strategie w terapii dzieci i nastolatków, Kraków, 2015.
Emmons Polly Godwin , Anderson-McKendry Liz, Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, Wydawnictwo K.E. Liber, 2007.
Violet F. Maas, Integracja sensoryczna a neuronauka, Warszawa, 2007.
