Niech żyje kreatywność!

Inspiracji do obchodzenia przez dzieci Dnia Kropki, zapoczątkowanego przez wydanie książki Petera H. Reynoldsa, nie brakuje w sieci. Dlaczego nie zaprosić do tego święta kreatywności także młodzieży?

Kiedy w 2003 roku pojawiła się na półkach w księgarniach The Dot Petera H. Reynoldsa, nikt nie spodziewał się chyba, jak wielki ta książka będzie miała wpływ na nauczycieli i uczniów większej części świata. Opowieść o Vashti, która początkowo nie wierzy we własne zdolności, a która zainspirowana swoją nauczycielką zostaje artystką, by później wspierać kreatywność innych dzieci, znalazła odbiorców na całym świecie i stała się kamieniem węgielnym obchodzonego 15 września Dnia Kropki[1].

Inspiracji do obchodzenia tego dnia w Internecie nie brakuje, jednak większość materiałów adresowana jest do przedszkolaków lub uczniów szkół podstawowych. Proszeni są o założenie ubrań w kropki, potem rysują, wyklejają, malują kropki, rozwiązują zadania, polegające na łączeniu kropek, skaczą po klasie od kropki do kropki, itd. Nauczyciele tego poziomu edukacyjnego mogą wybierać spośród wielu pomysłów, trudniejszy orzech do zgryzienia mają angliści w szkołach średnich. Dzielę się zatem swoim doświadczeniem w tym zakresie.

Dla pierwszoklasistów

Z uwagi na fakt, iż dzień ten nie jest znany w Polsce od dawna, uczniowie liceum i technikum rzadko znają historię Vashti. Dlatego też zajęcia związane z Dniem Kropki można, a może należy, rozpocząć od zapoznania uczniów z niesamowitą historią tej rezolutnej dziewczynki. W serwisie YouTube znajdziemy audiobook The Dot, który dodatkowo opatrzony jest rysunkami autora książki[2].

Po wysłuchaniu opowieści o Vashti nauczyciel prowadzi dyskusję na tematy związane z inspirowaniem, kreatywnością, rozumieniem, czym jest sztuka, itd. Kolejny etap lekcji oparty jest o ważny cytat z Kropki, a mianowicie: „Just make a mark and see where it takes you” („Postaw tu kropkę i zobaczymy, co się stanie”, tłum. Iwona Mączka). Nauczyciel rozdaje uczniom kartki formatu A3 (mogą być kolorowe) i prosi o wyciągnięcie farb, mazaków, kredek, kolorowych długopisów (o przyniesienie materiałów trzeba poprosić dzień wcześniej) i podaje polecenie: „Make a mark and see where it takes you” („Postaw tu kropkę i zobaczymy, dokąd cię ona zaprowadzi.”). Uczniowie pracują indywidualnie, najpierw stawiają kropkę, a potem dorysowują lub domalowują resztę obrazka.

Ostatni etap zajęć, bodajże najważniejszy i najciekawszy, to prezentacja swoich prac. Uczniowie opowiadają w języku angielskim, gdzie zaprowadziły ich kropki. Jeśli zostaje chwila, proszę jeszcze uczniów o powiedzenie, która praca podoba im się najbardziej i dlaczego. Często mają wtedy do powiedzenia sobie nawzajem wiele ciepłych słów.

Dla drugoklasistów

Uczniowie klas drugich, którzy obecni byli na zajęciach w Dniu Kropki w klasie I, pamiętają mniej więcej historię Vashti. Dla przypomnienia podaję przed zajęciami link do audiobooka, stosując metodę odwróconej lekcji. Lekcję zaczynam od pracy w parach i polecenia: „Powiedz koledze/koleżance, o czym jest ta książka”. Następnie rozdaję uczniom małe, samoprzylepne karteczki, a na tablicy piszę jedno słowo: CREATIVITY (kreatywność). Zadaniem uczniów jest napisanie na karteczce, co to słowo oznacza i przyklejenie jej na tablicy. Kiedy wszyscy uczniowie już to zrobią, możemy odczytać i przedyskutować tę kwestię, podając konkretne przykłady tego, jak kreatywność możemy rozwijać. Trzecią część lekcji warto poświęcić na ćwiczenia twórczego myślenia, można na przykład podzielić uczniów na grupy i poprosić, aby w 3 minuty spisali, do czego można użyć zapałki lub długopisu. Im więcej pomysłów, tym lepiej. Można poprosić również, aby w parach/grupach napisali wiersz w taki sposób, że każdy uczeń wymyśla jeden wers na podstawie tego, co wymyślił uczeń poprzedni.

Kreatywność warto wspierać na każdym etapie edukacyjnym i pozwalać uczniom na pokazanie artystycznej strony swojej duszy, by w ten sposób uwrażliwić ich na siebie i innych.

Dla trzecioklasistów

W klasie trzeciej możemy sięgnąć po oryginalne materiały językowe i zbudować zajęcia wokół wydarzenia, w którym na platformie Flipgrid uczestniczył autor książki Kropka.. Peter Reynolds poprowadził wraz bratem bliźniakiem 15 września 2021 roku wirtualne spotkanie, podczas którego opowiedział, jak zrodził się pomysł na opowieść o Vashti i jaki przekaz ona niesie. Spotkanie zostało nagrane i udostępnione online na platformie YouTube[3].

Po pierwszym etapie lekcji, podczas którego nawiązujemy do przeprowadzonych w latach poprzednich zajęć dotyczących opowieści o Vashti, pytamy, czym jest kreatywność, czy rozumienie tego pojęcia jakoś się zmieniło w odbiorze uczniów, możemy przejść do drugiego etapu zajęć, tj. do odtworzenia nagrania, podczas którego uczniowie będą odpowiadać na przygotowane przez nas wcześniej pytania. Pytania mogą być otwarte (np. „Gdzie znajdował się Peter Reynolds, kiedy po raz pierwszy pomyślał o kropce?”) lub zamknięte (np. „Peter Reynolds współpracuje na co dzień z bratem – prawda czy fałsz?”). Dobrym pomysłem może też okazać się wykorzystanie platformy Edpuzzle, która daje możliwość wgrywania, edytowania filmików z YouTube przy jednoczesnym dodawaniu różnego rodzaju pytań do oglądanego materiału audiowizualnego. Dzięki opcji Go live! uczniowie mogą odpowiadać na pytania symultanicznie przy pomocy swoich telefonów komórkowych.

Na zakończenie można poprosić uczniów, aby jeden z nich wcielił się w Petera Reynoldsa, pozostali zaś w reporterów i zainscenizowali spotkanie autorskie.

Dla czwartoklasistów

Uczniowie ostatniej klasy liceum lub przedostatniej technikum będą już w większości znali historię Vashti. Może warto poprosić ich o nagranie innej wersji tej historii? Mogliby podzielić się na grupy i ustalić, kto pisze scenariusz, kto gra, kto nagrywa, kto montuje, a następnie zrealizować taki projekt. Im większa samodzielność uczniów w tym przypadku, tym lepiej. Na lekcji takie filmiki można odtworzyć i przedyskutować, pamiętając, aby podkreślać ich walory, a niedociągnięcia pominąć milczeniem. Uczniowie mogą się podzielić wrażeniami z realizacji projektu – co było dla nich trudne, czego się nauczyli, co odkryli.

Nauczyciel może również zdecydować, że uczniowie stworzą krótką wypowiedź pisemną, na przykład email do przyjaciela z Wielkiej Brytanii, w którym opiszą realizację takiego projektu.

Twórcza odwaga

Pomysłów na obchodzenie Dnia Kropki w szkole podstawowej czy przedszkolu jest mnóstwo, jednak przy odrobinie chęci oraz pomysłowości takie zajęcia również doskonale wypadną w szkole średniej. Kreatywność warto wspierać na każdym etapie edukacyjnym. Umiejętność rozwiązywania problemów w nietuzinkowy sposób jest jedną z ważnych cech poszukiwaną przez większość pracodawców na obecnym rynku pracy, dlatego zamiast koncentrować się na realizacji podstawy programowej warto choć raz w roku sięgnąć do tematyki innej niż zwykle, umożliwić uczniom szkoły ponadpodstawowej pokazanie artystycznej strony swojej duszy, by w ten sposób uwrażliwić ich na siebie i innych.

dr Anna Pałczyńska doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, nauczycielka języka angielskiego w Zespole Szkół Ponadpodstawowych w Kleszczowie; adiunkt w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi; autorka książki Cultural Equivalence in Polish and German Dubbing

[1] Istnieje nawet oficjalna strona internetowa poświęcona obchodom tego dnia: https://www.internationaldotday.org/, dostęp 27.10.2021.

[2] The Dot by Peter H. Reynolds https://www.youtube.com/watch?v=Clpw7PG7m1Q, dostęp 27.10.21.

[3] Flipgrid Live Event: Celebrate Internationa https://www.youtube.com/watch?v=ZZ5-ipwkdY4, dostęp 27.10.2021.