Małe ciało, wielka sprawa, czyli logopedyczna zabawa!

Mowa jest podstawowym sposobem porozumiewania się oraz fundamentem kontaktów społecznych. Dzięki znajomości odpowiedniego kodu oraz w wyniku oddziaływania czynników natury biologicznej i społecznej rozwijamy tę umiejętność, kształtując też naszą osobowość czy umiejętność wchodzenia w relacje.

Rozwój mowy

Zarówno proces odbioru, jak i nadawania mowy uwarunkowany jest prawidłową pracą mózgu, sprawnym działaniem narządu artykulacyjnego oraz dobrym słuchem, pomocny jest także wzrok (lecz nie jest on konieczny). Prawidłowy rozwój mowy ma wpływ nie tylko na komunikację, ale także na rozwój społeczny dziecka. Dziecko od narodzin stara się sygnalizować swoje potrzeby dźwiękiem, który później zamienia się w słowa. Dzieci z wadami wymowy, zaburzonym torem oddechowym czy z opóźnionym rozwojem mowy często nie potrafią wyrażać swoich potrzeb w sposób zrozumiały dla otoczenia, co może prowadzić do frustracji i niechęci do nawiązywania kontaktów społecznych.

Gry logopedyczne

W edukacji przedszkolnej, gdzie rozwój dziecka przebiega w sposób dynamiczny, szczególną uwagę zwraca się na prawidłowy rozwój mowy, ponieważ jest to czas, gdy dziecko uczy się wyrażać siebie oraz nawiązywać relacje społeczne. Problemy w rozwoju mowy mogą skutecznie utrudniać proces socjalizacyjny, co może prowadzić do wielu negatywnych implikacji, takich jak: niechęć, problemy emocjonalne czy wykluczenie. Bardzo ważną i niezwykle trudną rolę w obecnych czasach - rozwoju technologii –  ma logopeda, ponieważ trudno jest zainteresować dzieci tradycyjnymi, a jednocześnie potrzebnymi, ćwiczeniami utrwalającymi prawidłowy tor oddechowy oraz usprawniającymi narządy aparatu artykulacyjnego. Dlatego jako logopeda proponuję zestaw zabaw, które są atrakcyjne dla każdego dziecka. Przedstawione propozycje można dostosować do konkretnej grupy, w zależności od zainteresowań i potrzeb dzieci. Kolejnym godnym uwagi elementem poniższych propozycji jest ich elastyczność, ponieważ materiały i treści do zajęć powiązane są z porami roku, dniami tematycznymi czy świątecznymi.  

Poniższy zestaw ćwiczeń nosi nazwę: Zabawy paluszkowe, są to bardzo proste, przyjemne  ćwiczenia, które można łatwo wykonać z dziećmi, ponieważ do zabawy wykorzystuje się głównie dłonie. Zabawom paluszkowym towarzyszy mówienie, śpiewanie i pokazywanie, np.:

• 10 paluszków mam, bawię się nimi sam. (Dzieci podnoszą dłonie do góry, na wysokości twarzy).
• Mogę wiosnę zrobić nimi! (Dłonie nadal na wysokości twarzy, dzieci dodatkowo ruszają paluszkami).
• Mogę zamknąć kwiatka w pąku lub rozłożyć w słonku (Zgodnie z treścią dzieci zamykają dłonie, a następnie rozkładają je przed sobą).
• Mogę w tęcze je zamienić (Dziecko moczy w farbie naciętą słomkę, a następnie odciska kolorowe kwiatki na łące).

Farma dźwięków

Dźwięki stanowią nieodzowną część zajęć logopedycznych. Zabawy z dźwiękiem zawsze cieszą najmłodszych, szczególnie kiedy dotyczą zwierząt. Można zatem zaproponować następującą zabawę: dzieci śpiewają piosenkę Ciocia Tecia, naśladując odgłosy zwierząt (dodatkowo dziecko może rozpoznawać zwierzęta na obrazkach, opisywać ich wygląd, nazywać kolory, przeliczać, dzielić nazwy zwierząt na sylaby i głoski).

Ważny jest ruch!

....więc tańczy noga, ręka i brzuch. Znaczna część dzieci nie lubi zajęć siedzących i kart pracy, ich naturalną potrzebą jest ruch. Odpowiedzią na ten aspekt może być taniec na folii bąbelkowej przy piosence Ciocia Tecia, dzieci nie tylko świetnie się bawią, ale także naśladują dźwięki. Zabawa może być połączona z innymi ćwiczeniami aparatu artykulacyjnego, np. na słowa „ciocia Tecia” dzieci „cmokają”. Taniec na folii bąbelkowej daje dodatkowe wrażenia sensoryczne.
Myślę, że odpowiednio opracowane zabawy i ćwiczenia logopedyczne mogą być nie tylko ważną pomocą, ale i świetną zabawą.

Izabela Maćkowiak nauczycielka wychowania przedszkolnego, logopeda. Interesuję się komunikacją alternatywną i wspomagającą, w szczególności polskim językiem migowym oraz motywowaniem podopiecznych do podejmowania działań.