Po drugiej stronie…
Publikacja Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu jest czwartą książką z serii Inspiracji. Wspiera kształcenie dociekliwości poznawczej, umiejętności dyskusji i postawę krytycznego myślenia.
Filozofia powstała w kolebce cywilizacji europejskiej i towarzyszy ludziom od ponad dwudziestu pięciu wieków. W polskiej szkole jako przedmiot edukacji pojawiła się na krótko. I zniknęła. Nie przeszkodziło to jednak w możliwości kształtowania postaw filozoficznych. Bo być filozofem to mieć określone kompetencje. Jak się okazuje, szczególnie cenione we współczesnym świecie. Zalicza się do nich otwartość na dyskurs, kwestionowanie utartych poglądów, umiejętność zadawania pytań, poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, dziwienie się, czyli życie w ciągłej intelektualnej aktywności przeciw dogmatycznym osądom. Oczywiście, zdobywać tego typu kompetencje można w różnych przestrzeniach i niekoniecznie w szkole.
Kolejna z cyklu
Najnowsza publikacja Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu Po drugiej stronie… Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki to już czwarta książka z serii Inspiracje, do tej pory ukazały się Kierunek wartości (Poznań, 2016), Kierunek dialog (Poznań, 2017), Krok dalej…(Poznań, 2019). Pozycja ta, tak jak i poprzednie, adresowana jest nie tylko do osób uczących etyki, może także stanowić pomocne narzędzie podczas zajęć humanistycznych, teatralnych, godzin z wychowawcą, itp. Książka nie ma charakteru podręcznika, jak piszą autorki, raczej inspiruje do działań rozwijających kluczowe kompetencje, w tym krytyczne i twórcze myślenie.
Wychodząc od tekstu
| Każdorazowo impulsem do rozważań są opowiadania, powiastki filozoficzne, napisane specjalnie na potrzeby tej publikacji przez Alinę Płaziak-Janiszewską oraz Jarka Marka Spychałę. Wszystkie teksty łączy ich metaforyczny charakter, można je zatem odczytać na wiele sposobów. Zaproponowane ćwiczenia rozwijają tylko niektóre wątki. Warto więc zdać się na intuicję dzieci i podążyć ich tropem, poszukując w opisanych sytuacjach, odniesień do osobistych doświadczeń i skojarzeń. Piętnaście tekstów zebrano w dwóch częściach: Ja odczuwam oraz Ja odkrywam. W pierwszej zaproponowano zagadnienia związane z emocjami, a w drugiej – rozważania na temat najbliższego otoczenia, w tym namysł nad naturą i kulturą, a później nad abstrakcyjnymi pojęciami, jak ciekawość i wiedza, które są ich owocami. Każdą z opowieści zestawiono z cytatem, pochodzącym z literatury pięknej albo nauk humanistycznych czy społecznych jako zachętę do dyskusji o głównym motywie zajęć, do jego odgadnięcia, sprecyzowania czy też skonfrontowania z treścią poznanej historii. |
Proponowane ćwiczenia zachęcają do wchodzenia w różne role, patrzenie na omawiane zagadnienia z różnych perspektyw, a także przedstawianie swoich przemyśleń w pierwszej kolejności poprzez techniki dramowe i artystyczne wytwory. |
Przeżycie i refleksja
Filar tej publikacji stanowią propozycje metodyczne, opracowane przez redaktorki tego tomu, a zarazem doświadczone pedagożki, nauczycielki etyki: Alinę Płaziak-Janiszewską, Karolinę Gruchalską-Matuszak, Zofię Drossel-Jórdeczkę, Alicję Skrzypczak. Autorki, wychodzą z założenia, że edukacja to holistyczny proces, traktują refleksję, uogólnienia, wnioskowanie (aspekt poznawczy) równorzędnie z zaangażowaniem zmysłów, wchodzeniem w interakcje w grupie czy dyskursem (aspekt afektywny). Ćwiczenia te często zachęcają uczestniczki i uczestników do wchodzenia w różne role, patrzenie na omawiane zagadnienia z różnych perspektyw, a także przedstawianie swoich przemyśleń w pierwszej kolejności poprzez ciało (np. techniki dramowe: rzeźba, fotografia, improwizacja) i artystyczne wytwory (np. drabina wartości, karty wartości, tort czasu). W tym procesie ważną rolę odgrywa też dyskusja, której celem jest przede wszystkim przedstawienie rozmaitych sądów, opinii, domniemywań czy wątpliwości, a nie wiedza. Zaproponowane pytania stanowią pewien plan na dyskusję, na którą składają się te dotyczące tekstu oraz wkraczające w bardziej ogólne, abstrakcyjne zagadnienia. Dobrą praktyką jest, aby w trakcie dyskusji podążać za grupą, pozwalając na swobodne wypowiadanie się uczniów i uczennic z uzasadnianiem swojego stanowiska.
Bycie w dialogu
|
Każdy rozdział zakończono modułem Po drugiej stronie…− autorki w ten sposób zachęcają czytelników i czytelniczki do indywidualnego potraktowania materiału dydaktycznego, dostosowując go do własnych celów, warunków organizacyjnych poprzez modyfikację metod i technik pracy, tworząc własne teksty. Ponadto zapraszają, aby każdy stał się współtwórcą/wpółtwórczynią książki. Po drugiej stronie... nie koncentruje się zatem na historii filozofii, eksploracji wiedzy, ale na procesie nauczania i uczenia się, traktowanym jako przygoda w wielu jej (często niedocenianych) aspektach, jak tworzenie relacji, patrzenie na świat z ciągłym zadziwieniem poprzez pryzmat wielu ludzi i życie z refleksją i namysłem nad sobą i nad tym, co się dzieje wokół. Autorki bowiem wierzą, że rozwój społeczeństw zaczyna się od każdego z nas. |
 fot. Małgorzata Dynowska Książka adresowana jest nie tylko do osób uczących etyki, może także stanowić pomocne narzędzie podczas zajęć humanistycznych, teatralnych, godzin z wychowawcą. |
  |
Alina Płaziak-Janiszewska |
