A gdyby tak się odważyć?
Nieśmiałość i lęk społeczny są powszechne i dotykają wielu z nas. Szczególną grupą, która może potrzebować pomocy w tym zakresie, zwłaszcza w wyniku doświadczanie pandemii koronawirusa, są nastolatki.
Książka Jennifer Shannon Co robić, gdy brakuje ci odwagi? Kultowy poradnik dla nastolatków jest rezultatem zawodowej drogi autorki z osobami zmagającymi się z problemami lękowymi. Powstanie poradnika było też odpowiedzą na potrzebę wsparcia własnej córki w zmaganiach z nieśmiałością. Autorka oddaje w ręce nastolatków gotowy protokół terapeutyczny, który ma być „orężem w walce z nieśmiałością i lękiem społecznym”.
Książka podzielona jest na dwanaście rozdziałów, wzbogaconych trzema dodatkami. Znajdziemy tu szereg ćwiczeń, quizów oraz przestrzeń na własne notatki. Tekst uzupełniony jest licznymi grafikami. Jennifer Shannon zdecydowała się na prostotę, jasność i czytelność przekazu. To niezwykle cenne, zwłaszcza że praca nad własnymi ograniczeniami wiąże się z wysiłkiem. Lektura książki nie będzie tego zadania utrudniać.
|
Dlaczego się boimy? J. Shannon twierdzi, podobnie jak wielu współczesnych teoretyków i psychoterapeutów lęku, że jego całkowite pozbycie się nie jest możliwe. Wskazuje, iż pojawienie się tego uczucia jest swoistym odruchem na sytuację zagrożenia (realnego lub potencjalnego). Lęk pomaga nam zachować ostrożność i nie podejmować ryzyka. Nie zawsze jednak takie zachowanie jest dla nas dobre. Czasem lęki blokują nas, ograniczają nasze działanie. Autorka wskazuje, że spory odsetek nastolatków odczuwa obawy i stres, zwłaszcza w takich sytuacjach społecznych jak np. rozmowa przez telefon, odpowiadanie przy tablicy, udział w imprezach, dyskotekach, praca w grupie czy ćwiczenia na wychowaniu fizycznym. Wyjaśnia, że w podobnych okolicznościach nastolatek może reagować na trzech poziomach: emocjonalnym i fizycznym (czując np. mrowienie, pocenie się, napięcie mięśni, niepewność), myślowym (zauważając pojawiające się automatyczne myśli na temat samego siebie lub sytuacji) i zachowania (podejmując np. decyzję o unikaniu takich sytuacji lub wycofaniu się z nich). Nieprawidłowe funkcjonowanie tego szczególnego łańcucha myśli – emocji – zachowania może skutkować występowaniem nieśmiałości lub lęku społecznego. |
 |
Jak sobie radzić?
Jednym z pierwszych zadań do wykonania jest rozpoznanie i rozbrojenie błędów poznawczych, takich jak: myślenie katastroficzne (zakładanie, że stanie się najgorsze), odrzucanie pozytywów (odmowa przyjęcia pochwał, na które się zasługuje), etykietowanie (przyklejanie sobie negatywnej etykiety), efekt reflektora (bycie przekonanym, że wszyscy mnie obserwują, a moje emocje są oczywiste), czytanie w myślach (zgadywanie, co inni myślą lub mogą sobie pomyśleć), perfekcjonizm społeczny (tworzenie dla siebie reguł, które nie pozwalają na popełnianie błędów). Następnie nastolatki zachęcane są do korzystania z własnego kompasu wartości, dążenia do wartościowego, satysfakcjonującego życia. Ostatnim – najważniejszym i zapewne najtrudniejszym zadaniem – jest próbowanie i doświadczanie, czyli odważanie się. Autorka wskazuje, że wspinanie się na kolejne szczeble drabiny doświadczeń nie jest łatwe, ale nie pozostawia nastolatka samego. W rozdziale Usuwanie usterek. Co robić, gdy utkniesz przekazuje słowa wsparcia i cenne wskazówki. Najważniejsze bowiem to próbować podejmować wyzwania, zamiast się z nich wycofywać. „Unikaj unikania” to motto, które zdaniem autorki powinno pozostać z czytelnikiem po lekturze tej książki.
 |
dr Patrycja Wesołowska starszy wykładowca w Zakładzie Podstaw Wychowania i Opieki, Wydział Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu; |
